Uluslararası Hukuk Açısından İkinci Karabağ Savaşı ve Sonrasında Ermenistan’da Çocuk Asker Kullanımı
Article Sidebar
Özet
Çocukların savaş ve çatışmalarda kullanılması, günümüzün en önemli sorunlarından biri olmakla birlikte tarihin çok eski dönemlerine kadar var olan bir meseledir. Özellikle çatışmaların hayatın bir parçası haline geldiği bölgelerde ve iç savaşın yaşandığı ülkelerde çocuk askerlerin sık sık kullanıldığı görülmektedir. Çocukların düzenli devlet orduları tarafından kullanıldığı örnekler mevcut olsa da, daha çok terör ve suç örgütlerinin istismarına maruz kaldıkları görülmektedir. Uluslararası hukuk genel olarak 18 yaş ve altındaki kişileri çocuk olarak tanımlamaktadır ve çalışma konumuz olan “çocuk askerler” ile ilgili en önemli adımlar özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra atılmıştır. Özellikle silahlı çatışmalar sırasında sivillerin haklarının korunmasına ilişkin Cenevre Sözleşmesi’nde “15 yaşından küçük çocukların askere alınmaması” yönündeki madde ve Roma Statüsü ile kurulan Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin çocuk asker kullanılmasını “savaş suçu” olarak kabul etmesi oldukça önemlidir.
Bu çalışmada, İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermenistan ordusundaki “çocuk asker”ler konusu ele alınacaktır. Hiç şüphesiz 27 Eylül 2020’da Ermenistan’ın Azerbaycan’a saldırması ile başlayan İkinci Karabağ Savaşı’nın akılda kalan en önemli konularından biri, Ermeni ordusunun “çocuk asker” kullandığına ilişkin görüntü ve bilgiler olmuştur. Savaş sırasında ve sonrasında, Azerbaycan makamlarının Ermenistan’ın çocuk asker kullanılmasına yönelik bilgi ve belgeleri resmi düzeyde dile getirmesine, uluslararası alanda ilgili kuruluşlara bu yöndeki suçlamalar iletmesine rağmen günümüze kadar bu savaş suçunun cezalandırılmasına ilişkin herhangi bir adım atılmamıştır. Çalışmanın sınırı İkinci Karabağ Savaşı ve sonrası olmakla birlikte, konuyla ilgili savaş öncesi bilgilere de yer verilmiştir. Özellikle 2000’li yıllarda Karabağ’da Ermenilerin yaşadığı bölgelerde çocukların zorla askere alındığına ilişkin uluslararası raporların mevcut olması, yapılan çalışmanın iddialarını destekler niteliktedir.
Referanslar
Abrahamyan, G., (2020) “Armenia: Nation-Army Plan Raises Concerns About Society’s Militarization” Erişim 15 Mayıs 2022, https://eurasianet.org/armenia-nation-army-plan-raises-concerns-about-societys-militarization
Aksünger, Selman. “UCM, Ugandalı ayrılıkçı grubun komutanı Dominic Ongwen'i savaş suçu ve insanlığa karşı suçlardan mahkûm etti”, Anadolu Ajansı, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ucm-ugandali-ayrilikci-grubun-komutani-dominic-ongweni-savas-sucu-ve-insanliga-karsi-suclardan-mahkum-etti/2133712
Associated Press. “Armenian recruits baptized before heading into war”, The Associated Press, November 2, 2020
Azerbaycan24. “Armenian Armed forces use children to replenish their ranks”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.azerbaycan24.com/en/armenian-armed-forces-use-children-to-replenish-their-ranks-video
UNICEF, “The Paris Principles”, Erişim 15 Şubat 2022, https://www.unicef.org/mali/media/1561/file/ParisPrinciples.pdf
Clausewitz, C. On War, Edited and Translated by Michael Howard and Peter Paret, Princeton University Press, Princeton, 1976
Çeçen, A. “İnsan Hakları ve İnsancıl Hukuk”, Journal of Yaşar University, Cilt 8, ss. 803-830, 2013.
Child Soldier, “Child Soldiers”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://projectworldimpact.com/cause/Child-Soldiers?gclid=CjwKCAjwjZmTBhB4EiwAynRmDwVI7SyLxjPJXce1A_uG4Qns48ysHKfGkVgj7rycw7EtiIlTb9-AjxoCRjoQAvD_BwE
Constitution of the Republic of Armenia, Erişim 15 Mayıs 2022, https://aceproject.org/ero-en/regions/europe/AM/CONSTITUTION%20OF%20THE%20REPUBLIC%20OF%20ARMENIA.pdf
Daily Sabah. “Armenia uses child soldiers in occupied Nagorno-Karabakh, commits war crimes: Azerbaijan”, Daily Sabah, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/armenia-uses-child-soldiers-in-occupied-nagorno-karabakh-commits-war-crimes-azerbaijan
Day Day News. “It is Really Helpless! Armenia Recruits Child Soldiers on the Battlefield: Revenge for Father and Brother”, Day Day News, Erişim 15 Mayıs 2022, https://daydaynews.cc/en/military/874730.html
Defence.az. “Armenian Armed Forces Use Children to Replenish their Ranks” , Erişim 15 Mayıs 2022, https://defence.az/en/news/147702
Dev.Report.Az. “MFA comments on child soldiers involved in battles by Armenia”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://dev.report.az/en/karabakh/mfa-comments-on-child-soldiers-involved-in-battles-by-armenia
ESH, En Son Haber, “Ermeni komutanlar SİHA korkusundan anaokulunda toplantı yapıyor”, https://www.ensonhaber.com/dunya/ermeni-komutanlar-siha-korkusundan-anaokulunda-toplanti-yapiyor
GASC. “Letter dated 18 November 2020 from the Permanent Representative of Azerbaijan to the United Nations addressed to the Secretary-General”, General Assembly Security Council, Erişim 15 Mayıs 2022, https://un.mfa.gov.az/files/file/letters/Letter%20to%20UNSG%20on%20FTFs%20625.pdf
GASC. “Report on the Use of Foreign Terrorist Fighters by the Republic of Armenia in Its Recent Aggression Against the Republic of Azerbaijan”, General Assembly Security Council, 4 December 2020, Letter No: A/75/625–S/2020/1161, Erişim 10 Mayıs 2022, https://undocs.org/A/75/625
Güvendik, Murat Özgür - Tarhan, Muhammet - Varan, Gökhan. “Uzmanlara göre Paşinyan halkını cepheye çağırarak Azerbaycan'ı sivil kayıplardan sorumlu tutmaya çalışıyor”, Anadolu Ajansı, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/uzmanlara-gore-pasinyan-halkini-cepheye-cagirarak-azerbaycani-sivil-kayiplardan-sorumlu-tutmaya-calisiyor/2016386
Hauer, Neil “Inside the World of Private War”, Washington Examiner, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.washingtonexaminer.com/politics/inside-the-world-of-private-war
İbrahimov, Mirza. “Child Soldiers Used By Armenia In Nagorno-Karabakh War”, Center Of Analysis of International Relations, Erişim 15 Mayıs 2022, https://aircenter.az/uploads/files/Child%20Soldiers.pdf
International Criminal Court, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.icc-cpi.int/Pages/Main.aspx
International Criminal Court, “The Prosecutor v. Germain Katanga”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/CaseInformationSheets/KatangaEng.pdf
International Criminal Court, “The Prosecutor v. Mathieu Ngudjolo”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.internationalcrimesdatabase.org/Case/873/Ngudjolo
International Criminal Court, “Ntaganda Case”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.icc-cpi.int/drc/ntaganda
Iskandar, Johny G. “Child Soldiers Used by Armenia During Karabakh War”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.blogger.com/profile/13846346612843423030
Iskandarli, Ramil. “Armenia committing war crime by recruiting child soldiers in Karabakh conflict”, Legal Analysis and Research Public Union, Erişim 15 Mayıs 2022, https://laied.az/2020/10/25/armenia-committing-war-crime-by-recruiting-child-soldiers-in-karabakh-conflict-by-ramil-iskandarli
Kekevi, Serkan - Kılıçoğlu, Gökmen. Uluslararası Hukuk Açısından Çocuk Askerler ve PKK’nın Çocuk, Askerleri/Militanları, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, s. 486. ss. 483-510, 2013
Özdaşlı, Esma. “İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermenilerin Sivillere Yönelik Saldırılarının Uluslararası İnsancıl Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, Giresun İİBF Dergisi, Cilt 7 Sayı 1, ss. 51-83, 2021.
Reliefweb, “Child Soldiers Global Report 2004”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/7951D366562987B4C1256F50004D9C23-child_soldiers_CSC_nov_2004.pdf
Reliefweb, “Child Soldiers International Annual Report 2017-2018”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/CSI_annual_report_2018.pdf
Roma Statute of the International Criminal Court, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/RS-Eng.pdf
SuperHaber “Korkunç iddia fotoğraflandı: İşte Ermenistan'ın ‘çocuk askerleri'!”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.superhaber.tv/korkunc-iddia-fotograflandi-iste-ermenistanin-cocuk-askerleri-haber-370168
“The Prosecutor v. Joseph Kony and Vincent Otti”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/CaseInformationSheets/KonyEtAlEng.pdf
“The Prosecutor v. Mathieu Ngudjolo”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.internationalcrimesdatabase.org/Case/873/Ngudjolo
“The Vancouver Principles”, Erişim 2 Mart 2022, https://www.international.gc.ca/world-monde/issues_development-enjeux_developpement/human_rights-droits_homme/principles-vancouver-principes.aspx?lang=eng
Uluslararası Ceza Mahkemesi Koalisyonu, “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Çocuklar İçin Adalet”, Erişim 15 Mayıs 2022, http://ihop.org.tr/wp-content/uploads/2010/07/UCM_cocuk1.pdf
UNICEF. “Cape Town Principles”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://openasia.org/en/wp-content/uploads/2013/06/Cape-Town-Principles.pdf
UNICEF. “Convention on the Rights of the Child”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.unicef.org/child-rights-convention
UNICEF. “Convention on the Rights of the Child”, Erişim 15 Mayıs 2022, https://www.unicef.org/child-rights-convention/convention-text
UNICEF, The Paris Principles, Erişim 15 Şubat 2022, https://www.unicef.org/mali/media/1561/file/ParisPrinciples.pdf
Yalçınkaya, Haldun. “Savaş”. Uluslararası İlişkilere Giriş, ed. Şaban Kardaş - Ali Balcı, Küre, Dördüncü Baskı, İstanbul, ss. 409-410, 2014.