Cumhuriyetin 100. Yılında Türk Dünyasının Genel Durumu
Article Sidebar
Özet
Cumhuriyetin 100. yılında, Türkiye’nin Türk Dünyası ile olan ilişkileri Türk dış politikası bağlamında önemli bir değerlendirme konusu olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin Türk Dünyası ile olan bağları temelde tarih, dil, kültür ve coğrafya gibi ortak unsurlara dayanmaktadır. Ancak, bu ilişkilerin seyri zaman içinde çeşitli etkenlere bağlı olarak değişim göstermiştir. Türk Dünyasının Sovyetler içinde kalan büyük kısmı ile Balkanlar, Ortadoğu ve Çin gibi sahalarda kalanları farklı kategorilerde değerlendirilmelidir. Moskova Anlaşması, Sovyetler Birliği ile Türkiye arasındaki ilişkilere sınırlamalar getirmiş ve Türkiye’yi Sovyet coğrafyasında yaşayan ‘Dış Türkler’ ile olan ilişkilerini belirli bir çerçeve içinde düzenlemeye zorlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından, bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleri ile yeni bir döneme girmiştir. Bu süreçte, Türkiye’nin bu ülkelerle kurduğu diplomatik, ekonomik ve kültürel ilişkilerde bir dizi evrim yaşanmıştır. Enerji, ulaştırma projeleri ve ortak güvenlik konularındaki iş birlikleri, Türkiye’nin bölgesel istikrarı destekleme çabalarına önemli bir katkı sağlamıştır. Ancak, bu ilişkilerin karmaşıklığı, her bir Türk Cumhuriyeti’nin kendi iç dinamiklerine ve dış politika önceliklerine bağlı olarak değişmektedir. Her iki taraf arasında ortak dil ve kültür bağlarına rağmen, ekonomik farklılıklar, güvenlik endişeleri ve bölgesel dinamikler, ilişkilerin seyrini etkileyebilmektedir. Cumhuriyetin 100. yılında, Türkiye-Türk Cumhuriyetleri ilişkileri, ortak geçmişe dayalı olarak gelecekteki potansiyel iş birlikleri ve ortak hedefler açısından büyük bir öneme sahiptir. Her iki tarafın da karşılıklı çıkarlarını gözeterek, bu ilişkilerin daha da güçlenmesi ve derinleşmesi için çeşitli alanlarda ortak projeler ve politikalar geliştirilmesi gerekmektedir.
Referanslar
ABSAMETOV, M.K., MURTAZİN, YE.ZHS, OSİPOV, V. SAPARGALİYEV D.S. (2019) Assessment Report on Classification of Energy and Mineral Resources and its Management in the Republic of Kazakhstan https://unece.org/DAM/energy/se/pdfs/UNFC/proj/unfc_ca/Report_Class_EMR_KZ_IHG.pdf
BRZEZINSKI, Z. Büyük Satranç Tahtası: Amerika’nın Önceliği ve Bunun Jeostratejik Gerekleri, Sabah Kitapları, İstanbul, 1998.
CORNELL, S., TSERETELİ, M., SOCOR V., (2005). “Geostrategic Implications of the Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline”, The Baku-Tbilisi-Ceyhan Pipeline: Oil Window the the West, S. Frederick Starr ve Svante E. Cornell (Der.), Central Asia-Caucasus Institute Silk Road Studies Program, Washington / Uppsala, https://www.silkroadstudies.org/resources/pdf/Monographs/2005_01_MONO_Starr-Cornell_BTC-Pipeline.pdf.
DEİK (2021) Ekonomik Araştırmalar, Türkmenistan Ülke Raporu, https://www.deik.org.tr/uploads/turkmenistan-bilgi-notu-mart_2021.pdf (Erişim: 16.10.2021)
DEİK, Özbekistan Bilgi Notu, Kasım 2022, s. 3. Erişim Adresi: https://www.deik.org.tr/uploads/ozbekistan-bilgi-notu-kasim-22.pdf
GASIMOV, M. (2001) “Bakü’nün Kurtarılması Uğruna Türk Diplomasisinin Mücadelesi: 1918 Yılı”, Avrasya Dosyası, Azerbaycan Özel Sayısı, C.7, S.1, ss.18-55.
KOCATEPE, Ömer Faruk. “Özbekistan’ın Yenilikçi Yol Haritası: Mirziyoyev Döneminde Dış Politika Değişimi Ve Etkileri”. Türklük Bilimi Araştırmaları, sy. 53, 2023, ss. 81-106.
Mehmet Kaya, “Eski SSCB ülkelerinden en fazla yabancı yatırımı Kazakistan aldı” e-Gazete, 0 Temmuz 2023, https://www.ekonomim.com/kuresel-ekonomi/eski-sscb-ulkelerinden-en-fazla-yabanci-yatirimi-kazakistan-aldi-haberi-700223
SARIKAYA, Y. (2012), Kerimov Dış Politikası: Rejim Güvenliği Ekseninde 20 Yıl, Bölgesel ve Küresel Politikalarda Orta Asya, M. Savaş Kafkasyalı (der.) Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Yay., Ankara-Türkistan, ss.335-356.
SARIKAYA, Y. (2021), “30 Yılın Ardından Türk Devletlerine Yeniden Bakmak”, Bağımsızlıklarının 30. Yılında Türk Devletleri: Ekonomik Politik ve Sosyal Dönüşüm, Der. Savaş Çevik ve Erol Turan, TASAV Yay., Ankara 2021, s.489-519.
ŞAHİN, Mehmet (2021), “Türk Devletlerinin Uluslararası Ekonomik Örgütlerle İlişkileri”, Bağımsızlıklarının 30. Yılında Türk Devletleri: Ekonomik Politik ve Sosyal Dönüşüm, Der. Savaş Çevik ve Erol Turan, TASAV Yay., Ankara.
ŞİMŞİR, B. (2016), “Azerbaycan: Kızılordu’nun Azerbaycan’ı İşgali ve Türkiye’nin Tepkisi: Ocak 1990”, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Dergisi, C.1, S.1, ss.57-93.
T.C. Dışişleri Bakanlığı Resmî Sitesi, Türkiye-Kırgızistan Siyasi İlişkileri, https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kirgizistan-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erişim: 03.08.2021)
Türk Dünyası 2040 Vizyonu (2021), https://www.turkkon.org/assets/pdf/haberler/turk-dunyasi-2040-vizyonu-2396-98.pdf
UNDP Human Development Programme: Latest Human Development Index Ranking, (Erişim: 08.09.2021) http://hdr.undp.org/en/content/latest-human-development-index-ranking
World Nuclear Association (2021) World Uranium Mining Production: Updated September 2021 https://www.world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/mining-of-uranium/world-uranium-mining-production.aspx