Lozan Antlaşması’nın Kıbrıs Türklerine Etkisi
Article Sidebar
Özet
Bu çalışmanın iki amacı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, Lozan Konferansı’nda Kıbrıs’ın statüsünün neden müzakere edilmediğini sorgulamaktır. Bu bağlamda Birinci Dünya Savaşı sonunda İngiltere ile Fransa’nın Kıbrıs’ın bölgesel rolüne verdiği önem ele alınmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde, Orta Doğu’daki siyasi belirsizlik nedeniyle İngiltere’nin Kıbrıs konusunda bir karara varmakta oldukça zorlandığı anlaşılmıştır. Bu yüzden İngiltere, siyasi atmosferin belirsizliğinden dolayı Kıbrıs’ı elinden çıkarmayı göze alamamıştır. Makalenin ikinci amacı ise, Lozan Antlaşması’nın Kıbrıs Türklerine etkisini incelemektir. Antlaşmanın neticesinde Kıbrıs resmi olarak İngiliz hakimiyetine geçmiştir. Bu durum Kıbrıs Türklerini memnun etmediği gibi onları göçe teşvik etmiştir. Bulgulara göre, Türk nüfusunun asgari yüzde 10’u Türkiye’ye göç etmiştir. Göç edenler arasında meslek ve işletme sahibi kişilerin de bulunması, Kıbrıs Türk toplumunun iktisadi, siyasi ve kültürel olarak daha da gerilemesine yol açmıştır. Kıbrıs’ta göçü teşvik edenler kadar karşı çıkanlar da olmuştur. Karşı çıkanlara göre göç, adadaki Türk varlığı ve Türkiye’nin milli güvenliği için büyük bir tehdittir. Göçü destekleyenler ise adada kalmayı bir tehlike olarak sunmuşlardır.
Referanslar
An, Ahmet, Kıbrıs’ın Yetiştirdiği Değerler (1782-1899), Akçağ Yayınları, Ankara, 2002.
Birmeç, Meryem, “Kıbrıs Türk Basını’nda Lozan Barış Antlaşması”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005.
Budak, Mustafa, Misâk-ı Milli’den Lozan’a İdealden Gerçeğe Türk Dış Politikası, Küre Yayınları, İstanbul, 2014.
Çakmak, Zafer, “Kıbrıs’tan Anadolu’ya Türk Göçü (1878-1938)”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 36, (2008), ss. 201-223.
Demiryürek, Mehmet, “Lozan Sonrası Kıbrıs’tan Türkiye’ye Göç (1923-1926)”, Toplumsal Tarih, S. 115, (2003), ss. 90-93.
Emgili, Fahriye, “Kıbrıs’tan Türkiye’ye Yapılan Göçlerin Kıbrıs Türk Basınına Yansımaları (1923-1938)”, Karadeniz Araştırmaları, S. 39, (2013). ss. 111-136.
Erdal İlter, “Ermeni Meselesi’nin Doğuşunda ve Gelişmesinde İngiltere’nin Rolü”, OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 6, (1995), ss. 155-171.
Erim, Nihat, Bildiğim Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs, Ajans-Türk Matbaacılık, Ankara, (tarihsiz).
Franco-British Convention on Certain Points Connected with the Mandates for Syria and the Lebanon, Palestine and Mesopotamia, The American Journal of International Law, Vol. 16, No. 3, Official Documents, 1922.
Gürel, Şükrü S., Kıbrıs Tarihi (1878-1960), Cilt I, Kaynak Yayınları, İstanbul, 1984.
Hill, George, Kıbrıs Tarihi (Osmanlı ve İngiliz İdaresi Dönemi 1571-1948), Çev. Nazım Can Serbest, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2016.
Kinneir, John Macdonald, Journey Through Asia Minor, Armenia and Koordistan, John Murray, London, 1818.
Konur, İsmet, Kıbrıs Türkleri, Bürhaneddin Matbaası, İstanbul, 1938.
Lütem, Ömer Engin, “1919 Paris Barış Konferansı’nda Ermeni Talepleri”, Ermeni Araştırmaları, S. 22, (2006), ss. 163-178.
Memmedli, Marziye, Akgüller Hilal, “Brest Litovsk Barış Antlaşması’nın Siyasi Sonuçları (Sovyet Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu Açısından), Belgi Dergisi, C. 2, S. 20, (2020), ss. 2713-2734.
Meray, Seha L., Olcay, Osman, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Belgeleri Sevr Antlaşması Mondros Bırakışması İlgili Belgeler, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2020.
Öksüz, Hikmet, “Lozan’dan Sonra Kıbrıs Türklerinin Anavatana Göçleri”, Tarih ve Toplum, C. 32, S. 187, (1999), ss. 35-38.
Öztoprak, İzzet, “Kıbrıs’ta 1931 İsyanı ve Yankıları”, Belleten, C. 62- S. 233, (1998), ss. 207-232.
Soysal, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, Cilt I (1920–1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
Şahin, Cemile, Hocazâde Süleyman Şevket’in Gözünden Lozan Sonrası Kıbrıs Türkleri, Journal of History Culture and Art Research, Vol. 8, No. 2 (2019), ss. 450-460.
Şahin, İsmail, “Ermeni olayları sırasında Kıbrıs Adası’nın rolü (1878-1900)”, Uluslararası Hukuk ve Politika, C. 8, S. 31, (2012), ss. 57-81.
Şahin, İsmail, “İngiltere’nin Akdeniz Siyasetinde Kıbrıs (1580-1878)”, Asia Minor Studies, C. 4 S. 7, (2016), ss. 149-176.
Şahin, İsmail, “Lozan Görüşmelerine Giden Süreçte Kıbrıs Meselesi”, Ed. Behçet Kemal Yeşilbursa, Türkiye Cumhuriyeti’nin Tapu Senedi Lozan Barış Antlaşması 100. Yıl, Sentez Yayınevi, Bursa, 2023.
Şahin, İsmail, Şahin, Cemile, Şükür, İsmail, “Ortadoğu’da Emperyalist Güçlerin Gizli Oyunu: Sykes-Picot Antlaşması”, The Journal of Academic Social Science Studies, S. 38, (2015), ss. 241-262.
TBMM Gizli Celse Zabıtları, Cilt 28, 5 Mart 1339 (1923).
Turan, Orhan, Tarihten Günümüze Kıbrıs Türk Basını (1879-2009), Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara, 2013.
Türk İstiklal Harbi, C. 2, 6. Kısım 4. Kitap, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1995.
Uçarol, Rıfat, 1878 Kıbrıs Sorunu ve Osmanlı-İngiliz Anlaşması (Ada’nın İngiltere’ye Devri), İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1978.