100 Yıllık Uluslararası Hukuk Mutabakatları Işığında Karabağ’ın Statüsü

Alaeddin  Yalçınkaya

Alaeddin Yalçınkaya

Marmara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü

Nasıl Atıf Yapılır

Yalçınkaya, A. . (2023). 100 Yıllık Uluslararası Hukuk Mutabakatları Işığında Karabağ’ın Statüsü. Demokrasi Platformu, 12(39), 213–230. Geliş tarihi gönderen https://demokrasiplatformu.com/dergi/article/view/285

Özet

Devletin ülkesine ait toprak parçasının veya bir toprak parçasının hangi devlete ait olduğu konusundaki uluslararası hukuk temellerine dair, önemli düzenlemeler bulunmaktadır. Egemenliğe konu olan bir alanın hangi devlete ait olduğu başta sözleşmeler olmak üzere kabul edilen hukuki sebeplere dayanmalıdır. Karabağ’ın hukuki statüsünün dayanağı, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ilanı demek olan 1991 Almatı Deklarasyonu olup bunun da temelini 1936 Sovyet Anayasası oluşturmaktadır. Azerbaycan’a bağlı özerk bölge olarak bu statü bağımsızlık sonrası Ermenistan’ın da imzaladığı birçok hukuki belge yanında 1993’de konuyla ilgili dört ayrı BM Güvenlik Konseyi kararıyla teyit edilmiştir. Ermenistan, 27 yıllık işgal boyunca Karabağ’ı ilhak ettiğini ilan etmediği halde burada sözde bir Ermeni devletinin, Artsakh‘ın kuruluşunu gerçekleştirmiştir. Bununla beraber bu sözde devlet, Ermenistan dahil hiçbir BM üyesi ülke tarafından tanınmamıştır. Bunun yanında Sovyetler Birliği döneminde alınan fakat Sovyet iç hukuku açısından geçerlilik kazanmadığı gibi uluslararası hukuk açısından da anlamsız olan bazı kararları gündemde tutararak uluslararası kamuoyu desteğini alma stratejisini sürdürmüştür. Bu bölümde Karabağ’ın Bolşevik İhtilali öncesindeki statüsü özetlendikten sonra günümüze kadar bu konudaki iç hukuk ve uluslararası hukuk düzenlemeleri ele alınmaktadır. Çalışmanın temelini, uluslararası hukukta egemenlik kazanma ve kaybetme usulleri oluşturmaktadır.

Referanslar

Almaty Declaration of 21 December 1991, https://cis-legislation.com/document.fwx?rgn=4744 Erişim: 04.11.2023

Arslan Bilgin, F. “Kafkasya’nın Sovyetleştirilmesi ve Türkiye-Kafkasya İlişkileri”. Karadeniz Araştırmaları, 20/77 (2023), 29-42.

BOA, Cevdet, Hâriciye. 3866.

Devlet, N. Çağdaş Türk Dünyası. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, 1989.

Doğan, İ. Devletler Hukuku. Ankara: Astana Yayınları, 2016.

Eurasian Economic Union. http://www.eaeunion.org/?lang=en#about-countries Erişim: 05.11.2023.

GA, 10693 (2008). General Assembly Adopts Resolution Reaffirming Territorial Integrity of Azerbaijan, Demanding Withdrawal of all Armenian Forces, 14 Marc 2008. https://press.un.org/en/2008/ga10693.doc.htm Erişim: 05.11.2023

Gündüz, A. Milletlerarası Hukuk, haz. Reşat Volkan Günel. Ankara: Savaş Yayınevi, 2019.

Kara, Ö. “Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü ile NATO’nun Karşılaştırılması”. Avrasya Stratejileri, haz. Alaeddin Yalçınkaya ve Derya Tuğlu. 107-127. Ankara: Astana Yayınları, 2019.

Karagöz Yerdelen, B. “’Eşi Görülmemiş Tarih Hırsızlığı’ Karabağ’ın Ermenileştirilmesi Projesi ve ‘Kadim Vatan’da Ermeni Terörüyle İnşa Edilen ‘Uluslararası Cehennem’”. Kadim Vatan Karabağ, haz. Betül Karagöz Yerdelen vd. 17-73. İstanbul: Divan Kitap, 2023.

Katıtaş, G. “Avrasya Ekonomik Birliği”. Avrasya Stratejileri, haz. Alaeddin Yalçınkaya ve Derya Tuğlu. 47-81. Ankara: Astana Yayınları, 2019.

Malanczuk, P. Akehurst's Modern Introduction to International Law, Seventh Revised Ed. London and New York: Routledge, 1997.

Necefli, Tofig H. – Özdal, Ahmet N. “Karabağ Tarihin Genel Hatları: Ortaçağ’dan Rus İşgaline Kadar Karabağ”. Kadim Vatan Karabağ, haz. Betül Karagöz Yerdelen vd. 340-364. İstanbul: Divan Kitap, 2023.

Nuriyev, E. “Geopolitical Breakthrouh and Emerging Challanges: The Case of the South Caucasus”. Perceptions, Journal of International Affairs, 6/2 (2001), 138-157.

Resolution 822 (1993). https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N93/247/71/PDF/N9324771.pdf?OpenElement Erişim: 05.11.2023

Resolution 853 (1993). https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N93/428/34/PDF/N9342834.pdf?OpenElement Erişim: 05.11.2023

Resolution 874 (1993). https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N93/557/41/PDF/N9355741.pdf?OpenElement Erişim: 05.11.2023

Resolution 884 (1993). https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N93/631/20/PDF/N9363120.pdf?OpenElement Erişim: 05.11.2023

Saydam, A. “Rus Sömürgeciliği’nde Uygulanan Demokrafik Yöntemler: Kırım ve Kafkasya Örneği”. Avrasya Etüdleri, 3/2 (1996), 114-128.

Sevin T. Milletlerarası Hukuk Açısından Türkiye’nin Bazı Dış Politika Sorunları. İstanbul: Beta, 2004.

Tanilli, S. Anayasalar ve Siyasal Belgeler. İstanbul: Sulhi Garan Matbaası, 1976.

Toluner, S. Milletlerarası Hukuk Dersleri: Devletin Yetkisi. İstanbul: Beta, 1996.

Veliyev, C. “Ermenistan’ın Yeniden Saldırganlaşması İstediği Sonuçları Getirmedi”, AA, 19.09.2022. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ermenistanin-yeniden-saldirganlasmasi-istedigi-sonuclari-getirmedi/2688526 Erişim: 05.11.2023

Yalçınkaya, A. “Karabağ Sorununun Çözüsüzlüğünde AGİT Minsk Sürecinin ‘Planlı’ Katkısı”. Kadim Vatan Karabağ, haz. Betül Karagöz vd. 75-95. İstanbul: Divan Kitap, 2023.

Yalçınkaya, A. Kafkasya’da Siyasi Gelişmeler, Etnik Düğümden Küresel Kördüğüme. Ankara: Lalezar Kitabevi, 2006.

Zickel, R.E. Soviet Union, a Country Study. Washington D.C.: Library of Congress, 1991.